Ik zit op een meditatiekussen in een tochtig atelier achterin een kloostertuin aan de zoom van de Brabantse bossen en staar in het zachte licht van een schaal vol waxinelichtjes. Het is even heel stil. Het is zo’n diepe stilte, eentje die ik heel fijn vind. Samen even stil zijn, wachtend op wat komen gaat.

Ik ben hier als begeleider van een tweedaagse training over persoonlijk leiderschap voor een groep jonge mensen. Het doel van deze training is jezelf beter te leren kennen. We hebben zojuist allemaal ons levensverhaal gedeeld. Dat was een intense en soms zelfs heftige ervaring.  De verhalen raakten mij op een hele diepe laag in mijn ziel. De verhalen van hoe jonge kinderen zich hebben moeten verhouden ten opzichte van pijn, gemis, ziekte en dood. Toevalligerwijs hebben veel mensen in deze groep een verhalen over diep verdriet vanwege de ziekte of de dood van een ouder of de eenzaamheid van er niet bij mogen horen.  Verhalen over hoe je als (klein) kind ineens op eigen benen moet gaan staan. Iedere verteller heeft hierin zijn of haar eigen reis afgelegd. Het waren het soort verhalen waar je die je echt even moet laten bezinken.

Ik herken ook mijn eigen verhaal in dat van de anderen en ook ik heb gedeeld over hoe bang en eenzaam ik mij voelde als kind. Altijd had ik het gevoel dat ik anders was dan de rest en dat werd ook op veel manieren bevestigd door de ervaringen in mijn leven.

En ergens maakt ieder mens dit mee; ieder kind valt op een dag uit zijn beschermde paradijs en komt terecht in de ‘echte wereld’. Het onbevangen vrije kind komt tot de ontdekking dat de wereld harder en rauwer is dan hij dacht en het krijgt te maken met beproevingen en tegenslag. Er is niet langer die paradijselijke veiligheid, maar een boze buitenwereld. Dat is vaak zo’n grote schok dat er een overlevingsstrategie wordt geactiveerd en daardoor bepaalde emoties en gevoelens verboden gebied worden. In dit moment wordt het archetype van de wees geboren.

In ieder mens is de energie van dit archetype aanwezig; en dat is minder vreemd dan het op het eerste gezicht lijk. Je hebt dit archetype namelijk nodig omdat het je leert je hoe je je moet aanpassen en hoe je staande blijft in moeilijke situaties. Deze kenmerken vormen de zonzijde van het archetype van de wees. De schaduwzijde is dat je je afsluit voor anderen en dat je het moeilijk vindt om je kwetsbaar op te stellen en om hulp te vragen. Je komt in een overleefstand waar je niet makkelijk weer uit terugveert en je kan je machteloos en eenzaam voelen. Voor sommigen komt dat moment heel vroeg in het leven en is het effect vele malen sterker dan bij een ander. Maar allemaal dragen we in onszelf een gekwetst en bang kind met ons mee, al is die bij de een misschien verder weggestopt dan bij de ander.

Veel mensen hebben al jong besloten dat ze zichzelf wel redden, dat ze geen hulp nodig hebben en alleen tegen de angst ingaan. Die neiging heb ik ook; vooral laten zien dat ik het allen kan en zeker niemand nodig hebben die mijn hand vasthoudt, dwars door de angst heen. Ik herinner me nog hoe ik als kind met zwetende handen het trappetje opklom, voetje voor voetje naar het randje van de duikplank, in de diepte het blauwe zwembadwater. Ondertussen knijpt je maag samen en bonst je hart in je keel. Met je ogen dicht, heel diep ademhalen en de stap nemen in het niets. Heel even, een nanoseconde in het niets. En dan de klap in het koude water, naar beneden schieten richting het donker en weer omhoog naar lucht en licht. Daarna volgt die rush; de adrenaline die door je lijf giert en alle angst doet vergeten … eventjes dan.

Want de angst steekt steeds zijn kop op, zolang ik de wereld bekijk vanuit het oogpunt van de wees. Dan is het net alsof ik de enige ben die bang of verdrietig of zoekend is. Dan kruipt dat eenzame gevoel langzaam weer onder mijn huid kruipt.

Maar in de stilte van dit moment, hier in het atelier in de kloostertuin, is het zó voelbaar dat we allemaal ergens wees zijn. We dragen allemaal, naast heel veel andere verhalen, ook een verhaal van eenzaamheid en pijn in ons mee. Door je open te stellen en juist dat verhaal te delen, geeft dat een nieuw perspectief. Want het delen geeft verbondenheid. Die verbinding met anderen is precies waar dat gekwetste kind in jou naar verlangt. Tegelijkertijd is dat openstellen ontzettend spannend; bijna net zo spannend als van de hoge duikplank springen. Alleen pas na de sprong kan je een andere bril opzetten om jezelf en de wereld om je heen door te bekijken en ervaren dat zo nu en dan om hulpvragen best oké is.